Mae Trac Cymru, sefydliad celfyddydau gwerin genedlaethol Cymru, wrth ei fodd i gyhoeddi ei fod wedi derbyn cyllid gan Gronfa Dreftadaeth y Loteri Genedlaethol ar gyfer ei phrosiect newydd arloesol, ‘Cân y Cymoedd’. Nod y prosiect tair blynedd hwn yw cysylltu cymunedau yn Rhondda Cynon Taf a Chastell-nedd Port Talbot â’u hanes a’u treftadaeth leol wrth archwilio traddodiadau cyfoethog cerddoriaeth werin Cymru, i ysbrydoli cyfansoddiad caneuon newydd sy’n adrodd straeon am fywyd cyfoes.
Roedd datblygiad ‘Cân y Cymoedd’ yn seiliedig ar y prosiect hynod lwyddiannus ‘When Lancashire Sings’ dan arweiniad tîm dysgu treftadaeth Cyngor Sir Gaerhirfryn ac mae’n bwriadu creu profiad sydd yr un mor ysbrydoledig i ysgolion a grwpiau cymunedol yn Ne Cymru.
Fel bwrdeistrefi sirol cymharol newydd a gafodd eu hailddiffinio’n helaeth gan ail-gyflunio ardaloedd egwyddor awdurdodau lleol ym 1996, mae Rhondda Cynon Taf a Chastell-nedd Port Talbot yn wynebu’r her o dynnu ymdeimlad unedig o hunaniaeth hanesyddol at ei gilydd o fewn eu ffiniau presennol. Mae ‘Cân y Cymoedd’ yn ceisio mynd i’r afael â hyn drwy gydweithio â nifer enfawr o ysgolion a grwpiau cymunedol ar draws y cymoedd dros nifer o flynyddoedd, gan ddarparu cyfleoedd newydd i ymchwilio i straeon treftadaeth eu hardaloedd.
Gyda chymorth tîm o arbenigwyr a gwirfoddolwyr creadigol profiadol, bydd pob un o’r grwpiau’n cychwyn ar daith ymchwil fanwl. Byddant yn ymweld â safleoedd treftadaeth leol ac yn cael eu harwain gan haneswyr o amgueddfeydd lleol a fydd yn eu helpu i ddatgelu straeon a chaneuon hudolus sy’n gynhenid i’w hanes lleol. Gan weithio’n agos gyda cherddorion traddodiadol Cymreig talentog, bydd y cyfranogwyr wedyn yn sianelu eu creadigrwydd i gyfansoddi a pherfformio caneuon gwerin fodern newydd wedi’u hysbrydoli gan eu hymchwil. Bydd y cyfansoddiadau gwreiddiol hyn yn cael eu recordio’n broffesiynol, gan arwain at albwm y gellir ei lawr lwytho ac adnodd ar-lein, gan sicrhau bod effaith y prosiect yn ymestyn ymhell y tu hwnt i’r ysgolion a’r cymunedau sy’n cymryd rhan, a gwneud cerddoriaeth werin Cymru yn fwy hygyrch i ystod ehangach o gynulleidfaoedd.
Y gymuned gyntaf yn Rhondda Cynon Taf i gymryd rhan fydd pentref Ynysboeth yng Nghwm Cynon, lle bydd Trac Cymru yn gweithio gyda’r ysgol gynradd leol a thrigolion hŷn yng nghanolfan gymunedol fywiog Feel Good Factory. Dywedodd Nina Finnigan, gweinyddwr y ‘Listening Project Programme’ yn y ganolfan: “Rydym yn falch iawn o fod yn rhan o brosiect newydd arloesol ‘Cân y Cymoedd’, sef prosiect newydd arloesol Trac Cymru a fydd yn dod â cherddoriaeth werin, y gorffennol a’r presennol yn fyw, o’n hardal. Mae gan Gwm Cynon hanes cryf o draddodiad a diwylliant, ac rydym yn edrych ymlaen at ddefnyddio cerddoriaeth i gysylltu ein cymunedau ar draws y cenedlaethau.”
Ac yng Nghastell-nedd Port Talbot, cynhelir rhan arall o’r prosiect ym mhentref Cwmgors , lle bydd Trac Cymru yn gweithio gyda’r gymuned leol yng nghanolfan gelfyddydol newydd, Hwb y Gors, sy’n cael ei datblygu o fewn hen adeilad ysgol gynradd gan yr elusen gymunedol Awel Aman Tawe. Dywedodd Louise Griffiths, swyddog ymgysylltu Awen Aman Tawe, yn frwdfrydig: “Mae gallu cynnig cyfle i’n cymuned fod yn rhan o brosiect Trac Cymru mor gyffrous. Rydym yn byw mewn ardal nid yn unig o amddifadedd ariannol ond hefyd amddifadedd cyfleoedd. Mae pobl naill ai’n gorfod teithio neu golli allan ar gymaint o weithgareddau diwylliannol ond eto mae’r awydd a’r dalent yn doreithiog. Mae gan y gymuned hon dreftadaeth gyfoethog o gerddoriaeth a chân draddodiadol Gymreig, a byddai’n hyfryd gweld hyn yn ffynnu eto gyda bywyd modern newydd gyda phob oedran a gallu yn cydweithio.”
Mae Trac Cymru yn ddiolchgar i Gronfa Dreftadaeth y Loteri Genedlaethol a Chwaraewyr y Loteri Genedlaethol am y gefnogaeth hael sy’n cael ei rhoi i’r prosiect gweledigaethol hwn. Trwy ‘Cân y Cymoedd’, nod Trac Cymru a’i bartneriaid yw meithrin gwerthfawrogiad dyfnach o hanes, treftadaeth a thraddodiadau cerddoriaeth werin Cymru, gan ailgynnau ymdeimlad o falchder diwylliannol a pherthyn yng nghymunedau Rhondda Cynon Taf a Chastell-nedd Port Talbot.
Lluniau ynghlwm:
Lansio Cân y Cymoedd yn Ynysboeth
(chwith i’r dde) Garry Ford, Jane Piper, Sophie Herman, Nina Finnigan, Ava Robinson, Mariann Hooker, Sharon Hooker, Kathryn Miles, Glanville Willcox, Nigel Buckwell, Will Payne, Lee Thomas, a Simon Morris o Trac Cymru.
Lansio Cân y Cymoedd yng Nghwmgors
(rhes gefn – chwith i’r dde) Jordan Price Williams of Trac Cymru, Fiona Davies, Sarah Bowkett, Alison Davies, Anthony Goldworthy, Rhian Snowdon, and Morgan Thomas;
(rhes blaen – chwith i’r dde) Eryl Thomas, Dewi Bowkett, Emily Hinshelwood, a Louise Griffiths.
Trac Cymru:
Trac Cymru yw sefydliad genedlaethol Datblygu Gwerin Cymru; mae’n gweithio i hyrwyddo a datblygu traddodiadau cerddoriaeth a dawns Cymru, o fewn Cymru a thu hwnt.
Mae’n canolbwyntio ar ddathlu traddodiadau cerddoriaeth a dawns Cymru, datblygu ein perfformwyr o ddechreuwyr i’r llwyfan rhyngwladol, sbarduno diddordeb, a sicrhau bod ein celfyddydau traddodiadol yn parhau i fod yn rhan berthnasu a chraidd o’n bywyd a’n hunaniaeth ddiwylliannol fywiog.
Am fwy o wybodaeth am Trac Cymru neu i drefnu cyfweliadau a ffotograffau, cysylltwch â Seren Ni Owain – seren@trac-cymru.org
Cronfa Dreftadaeth y Loteri Genedlaethol:
Cronfa Dreftadaeth y Loteri Genedlaethol yw’r ariannwr mwyaf ymroddedig o brosiectau treftadaeth yn y Deyrnas Unedig. Gyda chefnogaeth chwaraewyr y Loteri Genedlaethol, mae’n anelu at ysbrydoli, arwain ac ariannu treftadaeth y DU i greu newid cadarnhaol i bobl a chymunedau, nawr ac yn y dyfodol.
