Y Fari Lwyd: Datblygu Traddodiad Mewn Aml-Ddimensiwn
Yn 2013, fe wnaethom gychwyn ar brosiect cyffrous i ddatblygu traddodiad y Fari Lwyd mewn cymunedau ac ysgolion ar draws Cymru, gan weithio gyda’r dylunydd proffesiynol David Pitt i greu’r cit Mari lwyd ‘pecyn gwastad’ cyntaf erioed. Teithiodd staff Trac Cymru o amgylch y wlad yn cyflwyno gweithdai, gan weithio gyda selogion lleol i ddod â chymunedau ynghyd i ddysgu am y traddodiad Cymreig unigryw hwn. Dysgodd pobl am y cefndir, y caneuon sy’n gysylltiedig â’r traddodiad ac am y gystadleuaeth bennill ‘pwnco’, gyda rhai yn ysgrifennu eu penillion newydd eu hunain.
Buom yn gweithio gyda dros 400 o blant ar y prosiect hwn, mewn ysgolion yn yr Wyddgrug, Dolgellau, Tywyn, Llanelli, Abertawe, Corris a Nefyn, a wnaed yn bosibl trwy gefnogaeth Cronfa Dreftadaeth y Loteri a Chyngor Celfyddydau Cymru. Gwyliwch y fideo byr yma am y prosiect isod!
Lle nad oedd Mari Lwyd leol go iawn wrth law, mae’r pecyn fflat Mari a ddyluniwyd gan David Pitt wedi bod yn hynod ddefnyddiol. Mae llawer o ysgolion a grwpiau lleol wedi bod yn defnyddio’r pecyn fel adnodd ar gyfer eu gwersi, y gellir eu prynu drwy ein siop fel bwndeli bach neu fawr.
Cyhoeddwyd llyfryn darluniadol hardd fel rhan o’r prosiect, ac ynddo mae’r hanesydd Rhiannon Ifans yn egluro hanes yr arferiad ac yn rhoi fersiynau o nifer o ganeuon Mari ynghyd â chyfieithiadau o’r penillion. Mae llawer o Fari Lwyd yn ymddangos yn y llyfryn, a hoffem ddiolch i bawb a anfonodd luniau o’u Mari atom!
Mae'r pecyn fflat ar werth gyda'r llyfr neu hebddo, ac mae wedi'i wneud o gardbord â waliau dwbl trwm a fydd, o'i gryfhau â phapier maché a farnais, yn wydn ac yn dal dŵr. Ewch i gael eich un chi yma!
Awydd dysgu mwy am y Fari? Cliciwch yma i'n tudalen Fari Lwyd bwrpasol, sydd i'w chael yn ein hadnoddau. Edrychwch ar rai o'r sylwadau Youtube hwyliog isod, gan bobl ledled y byd yn sôn am y traddodiad unigryw, Cymreig hwn o'n fideo Mari Lwyd.