BEAM: Big Experiment Arbrawf Mawr
Mae Trac Cymru yn anelu at sicrhau bod y traddodiadau gwerin Cymreig yn cael eu teimlo fel curiad calon bywyd cyfoes Cymru – dyna pam rydyn ni’n credu ei bod hi’n hollbwysig creu cyfleoedd i drosglwyddo ein treftadaeth unigryw rhwng cenedlaethau. Darparodd un o brosiectau’r elusen sydd wedi rhedeg hiraf, yr Arbrawf Mawr/Arbrawf Mawr, y maes chwarae ysbrydoledig hwn ers bron i ddegawd.
Yn rhedeg o 2008 i 2017, yr ‘ysgol werin’ deulu-gyfeillgar hon oedd digwyddiad blynyddol blaenllaw Trac gyda mwy na chant o gerddorion gwerin o bob rhan o Gymru yn dod at ei gilydd am benwythnos preswyl o chwarae, canu a dawnsio. Bu rhai o diwtoriaid cerddoriaeth draddodiadol gorau’r wlad yn helpu’r dysgwyr awyddus i wella eu techneg ac arbrofi gydag offerynnau, caneuon ac arddulliau dawns anghyfarwydd.
Wrth symud rhwng lleoliadau yn Ynys Môn, Sir Benfro a Chaerfyrddin, roedd cymysgedd cyfartal o siaradwyr Cymraeg, dysgwyr a’r di-Gymraeg yn rhoi blas ac egni arbennig i’r digwyddiadau, gyda chroeso arbennig i grwpiau dysgwyr y Gymraeg yn mwynhau penwythnos dwyieithog lle gallent ymarfer eu sgiliau iaith gyda siaradwyr Cymraeg.
Dros y blynyddoedd mae’r rhestr tiwtoriaid yn darllen fel ‘pwy yw pwy’ o werin Cymru – Stephen Rees, Arfon Gwilym, Siân James, Oli Wilson-Dickson, Patrick Rimes, Robin Huw Bowen, Pat Smith, Guto Dafis, Huw Williams, Bethan Nia, Tudur Phillips, Beth Williams-Jones, Sioned Webb, Robert Evans, Mair Tomos Ifans, Angharad Jenkins, Gwilym Bowen Rhys, a llawer mwy.
Roedd cerddorion ifanc yn gallu gweld bod dysgu yn angerdd gydol oes ac yn bleser, wrth iddynt ymarfer yn llawen ochr yn ochr â rhieni a neiniau a theidiau. Roedd lleoedd bwrsariaeth i bobl ifanc a grŵp boreol arbennig i blant 7-10 oed. O'r digwyddiadau bywiog hyn y bu i'r rhai a gymerodd ran yn eu harddegau gael penwythnos gwerin eu hunain, Gwerin Gwallgo, a ddilynwyd gan Gwerin Iau i'r plant lleiaf.
Trwy’r Arbrawf Mawr, daeth llawer o brosiectau newydd bendigedig yn fyw: cwrddon ni â Gwen Mairi, a aeth ymlaen i ymuno â’n prosiect 10 Mewn Bws, a arweiniodd at gyfleoedd recordio fel telynores werin Gymreig yn ogystal â thiwtora Ensemble Gwerin Ieuenctid Cymru; cwrddon ni â'r canwr a'r ffliwtydd Huw Evans a ymunodd hefyd â 10 Mewn Bws, a Jess Ward sydd ers hynny wedi rhyddhau dwy albwm o delyn a chaneuon; Cychwynnodd Clybiau Alawon ym Machynlleth a Llanilltud Fawr, yn cael eu rhedeg gan fynychwyr rheolaidd yr Arbrawf Mawr; a dysgodd a datblygodd rhai o brif gerddorion gwerin cyfoes Cymru, fel Aneirin Jones Vri a Jordan Price Williams, ochr yn ochr â dwylo mwy profiadol ar y penwythnosau cofiadwy hyn.